Światowy dzień menopauzy i andropauzy co rocznie obchodzony jest 18 października. Ustanowiony został przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i Międzynarodowe Towarzystwo Menopauzy (IMS) i ma na celu przypomnieć społeczeństwu, jakie zdrowotne skutki niesie za są spadek hormonów płciowych zarówno u kobiet jak i mężczyzn w średnim wieku oraz, jakie problemy wiążą się z przekwitaniem i jak sobie z nimi radzić. Przekwitanie to nie tylko problem kobiet, ale również mężczyzn. Różnica w przekwitaniu u obu płci jest jednak znacząca. Po pierwsze u kobiet podczas menopauzy (meno ? miesiąc, pausis ? przerwa) dochodzi do całkowitego zakończenia zdolności reprodukcyjnej, zatrzymania cyklu miesięcznego, natomiast u mężczyzn ta zdolność w znacznym stopniu zmniejsza się. Po drugie andropauza u mężczyzn zachodzi łagodniej, niż menopauza u kobiet. Natomiast objawy obu tych procesów są podobne. Prof. Stefan Zgliczyński, prezes Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, definiuje te przypadłości tak:
? menopauza to trwałe zahamowanie czynności jajników produkujących żeńskie hormony płciowe, estrogeny (zachodzi gwałtownie). Dotyczy prawie wszystkich kobiet po 50-tce,
? andropauza to zespół objawów wywołanych obniżeniem się produkcji męskiego hormonu, testosteronu, trwa powoli. Cześć mężczyzn ma objawy po 50-tce, a większość odczuwa je nieco później.
MENOPAUZA
Wg WHO menopauza występuje zwykle u kobiet między 44. a 56. rokiem życia. Badania wykazują, że objawy menopauzy zaczynają się średnio ok. 47. roku życia i trwają do ok. 4 lat.
Wyróżnić można kilka okresów w trakcie tego procesu zachodzącego u kobiet:
premenopauzę? to czas między pełną płodnością, a menopauzą (wiek kobiety ok. 40 lat), nie odczuwalne są zaburzenia hormonalne, ale badania ukazują podwyższony poziom FSH, widoczny objaw to tylko krótsze lub dłuższe okresy krwawienia i inna objętość upławów.
perimenopauzę ? okres krótko przed menopauzą (piąta dekada życia kobiety, trwa do roku), objawy: uderzenia gorąca, tzw. wary, przedłużające się, obfite krwawienia, skrócenie cyklu miesięcznego, dodatkowo obniża się poziom estrogenów i progesteronu, a wzrasta poziom FSH i LH.
menopauzę ? ostatnie krwawienie miesięczne (wiek kobiety może być różny zależy od liczby pęcherzyków Graffa w jajnikach i mogą tutaj mieć znacznie czynniki genetyczne).
okres postmenopauzalny ? brak krwawień, wysoki poziom FSH i LH, znacznie obniżony poziom estrogenów i progesteronu.
Dodatkowo można wyróżnić:
? menopauzę sztuczną ? wygaśnięcie czynności jajników w skutek chirurgicznego ich usunięciu, stosowania chemioterapii lub radioterapii, przy endometriozie, zaburzeniach czynności przysadki mózgowej i przy bardzo złym ogólnym stanie zdrowia,
? menopauzę przedwczesną ? czynności jajników wygasają przed 40. rokiem życia kobiety.
Czas, kiedy pojawia się menopauza ma wpływ stan zdrowia i styl życia kobiety. Przyspiesza ją: zła dieta, stres, palenie papierosów, leki obniżające poziom estrogenów, cukrzyca, choroby układu immunologicznego, chemioterapia, terapia promieniowaniem i usunięcie jajników. Podczas procesu menopauzy, organizm kobiety traci naturalną ochronę, gdyż ilość krążących estrogenów we krwi zmniejsza się, aż zanikają. Wtedy też kobieta odczuwa wiele dolegliwości.
Wczesne objawy menopauzy: nieregularne miesiączki ? po 40. roku życia stopniowo zmniejsza się produkcja hormonów przez jajniki i coraz rzadziej występują cykle owulacyjne, zaburzenia naczynioruchowe: uderzenia gorąca w ciągu dnia i w nocy zazwyczaj w okolicy głowy i szyi (85% kobiet doświadcza), nocne poty, zawroty głowy, podwyższenie temperatury ciała, napady kołatania serca, zaburzenia snu, zaburzenia sfery psychicznej: bezsenność, pogorszenie pamięci, zmiany w zachowaniu, lęki, utrata libido, zaburzenia koncentracji uwagi, trudności w podejmowaniu decyzji, obniżenie napędu do działania, drażliwość, płaczliwość.
Późne objawy menopauzy: zaburzenia gospodarki lipidowej, ustanie ochronny ściany naczyń krwionośnych skutkujące w ryzyku wystąpienia choroby wieńcowej, zwiotczenie i zmiany zabarwienia skóry (bielactwo, występowanie brązowych plam), zwiększone wypadanie włosów, łamliwość paznokci, hirsutyzm (męskie owłosienie twarzy, gdyż androgenów jest więcej niż estrogenów) i zmniejszenie aktywności gruczołów potowych i łojowych, zmiany zanikowe układu moczowo-płciowego ? na sromie, w pochwie, macicy, jajnikach i gruczołach sutkowych, suchość pochwy, stany zapalne dróg moczowych, nietrzymanie moczu przez zwiotczenie tkanek miednicy i obniżenia się macicy, piersi stają się obwisłe na skutek zanikania tkanki gruczołowej sutków i zastępowania jej tkanką tłuszczową, bolesność stawów i kości, osteoporoza, która jest konsekwencją zaniku tkanki kostnej.
Objawy menopauzy można zmniejszyć albo też niekiedy całkowicie zwalczyć poprzez właściwą dietę, wysiłek fizyczny, ćwiczenia i odpowiednią terapie hormonalną zastępczą (HTZ) albo alternatywną dla niej terapie odpowiednimi preparatami ? estrogenami pochodzenia roślinnego (fitoestrogenami), które uzupełniają zmniejszający się poziomu estrogenu. Ponadto produkty zawierające fitoestrogeny (soja, siemię lniane) łagodzą uderzenia gorąca, pocenie się i drażliwość, natomiast zioła takie jak: pluskwica ? zmniejsza uderzenia gorąca, głóg ? wzmacnia serce, szałwia i jemioła ? zmniejszają pocenie.
Organizm kobiety przywyka do spadku ilości hormonów dopiero po kilku latach. Proces zostaje zakończony w momencie, kiedy ustąpią nieprzyjemne skutki uboczne menopauzy.
ANDROPAUZA
Andropauza to nic innego jak obniżenie stężenia testosteronu, czyli hormonu męskiego oraz zaburzeniu rytmu jego wydzielania. Polskie Towarzystwo Menopauzy i Andropauzy definiuje andropauzę jako: ?okres życia mężczyzny po pojawieniu się postępujących wraz z wiekiem niedoborów hormonów androgennych: testosteronu i dehydroepiandrosteronu, a także hormonu wzrostu i melatoniny?.
Czynniki, które powodują, że okres przekwitania u mężczyzn zostaje przyspieszony to: palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu, nieprawidłowa dieta, mało regularny sen, brak wypoczynku, mało aktywny styl życia oraz uwarunkowania genetyczne czy cukrzyca, miażdżyca i nadciśnienie.
Badania wykazują, że prawie 50% mężczyzn między 40.-70. rokiem życia cierpi na zaburzenia sprawności seksualnej. Andropauza jest procesem, który zaczyna się u mężczyzn obniżeniem stężenia testosteronu (1% rocznie), a tylko u ok. 30% mężczyzn po 60. roku życia zmniejsza się liczba plemników. Lekarze szacują, że objawy andropauzy dotkliwie odczuwa zaledwie 10-20% mężczyzn.
Objawy andropauzy wg Heinemanna można podzielić na trzy grupy:
-
objawy dotyczące psychiki: nerwowość: większa drażliwość, wybuchowość, wewnętrzny niepokój i poczucie ciągłego stresu z niemożnością zrelaksowania się, pogorszenie pamięci i koncentracji, a co za tym idzie gorsze wykonywanie obowiązków w pracy, zapominanie o ważnych sprawach, nastroje depresyjne: zniechęcenie do życia, smutek, brak energii do wykonywania obowiązków.
Ogólne wykazywanie zmienności nastrojów.
- objawy somatowegetatywne (narządowe i czynnościowe) związanymi bezpośrednio z ciałem i samopoczuciem (np. uczucie bólu): bóle stawów i mięśni, potliwość: wrażenie zbyt intensywnego pocenia się przy niezbyt dużym wysiłku, zlewne poty, uderzenia gorąca, trudności ze snem: budzenie się w nocy, senność w ciągu dnia, problemy z zaśnięciem, bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, zmniejszenie siły, a także masy mięśniowej, otyłość brzuszna i miażdżyca, zaburzenia w gospodarce węglowodanami (insulinooporność) z możliwym rozwojem cukrzycy, osteoporoza, bóle jąder.
- objawy ze strony sfery seksualnej: możliwości seksualne czy zainteresowanie tą sferą zmniejszają się, obniżona potencja, zmniejszona ochota na seks, zmiany w wyglądzie (mniejszy zarost na twarzy, zmiana wyglądu zewnętrznych narządów płciowych) powodują u mężczyzn zniechęcenie do stosunków.
Andropauzę można leczyć farmakologicznie ? terapią hormonalną uzupełniającą obniżony poziom męskich hormonów m.in. testosteronu, albo jak zaleca prof. Andrzej Gomuła z Instytutu Andropauzy w Warszawie przyjmować substancję o nazwie gonadotropina kosmówkowa, która stymuluje jądra do produkcji testosteronu.
Zapobiegać negatywnym objawom andropauzy czy opóźniać je można poprzez zmianę stylu życia, zwiększenie aktywności fizycznej tj. ruchu na świeżym powietrzu i dbanie o prawidłowe odżywianie się tj. unikanie tłustych i smażonych potraw, ograniczenie spożywania alkoholu, nie palenie papierosów.
Zmniejszające się wraz z wiekiem wydzielanie testosteronu jest uwarunkowane genetycznie, jednak istotne znaczenie mają także czynniki psychospołeczne. Należy wymienić tu przede wszystkim permanentny stres, stany depresyjne, styl życia i wiele innych czynników.
Podsumowanie
- Andropauza nie dotyka całej męskiej części populacji, a skupia się na tych którzy prowadzą niezdrowy styl życia, natomiast menopauza dotyczy każdej kobiety po mniej więcej 50. roku życia bez względu na styl życia i zdrowie.
- Zespół męskich dolegliwości nie ma momentu kulminacyjnego, w przypadku menopauzy jest ? zaprzestanie miesiączkowania.
- Andropauza to zaburzenie wydzielania męskich hormonów i osłabienie pracy narządów m.in. serca czy nerek, problemy z erekcją oraz impotencja (zjawisko odwracalne). Menopauza ma nieodwracalne ? zanik zdolności rozrodczych, owulacji (zjawisko nieodwracalne), ale kobieta może dalej utrzymywać kontakty seksualne.
- Oba te procesy mają podobne symptomy oraz naturalnie zachodzą ok. 50 roku życia, diagnozowane są na podstawie charakterystycznych cech i badania poziomu hormonów.
źródło: 5krokowdozdrowia.pl/