26 stycznia obchodzimy w Polsce Dzień Transplantacji. Data obchodów święta jest nieprzypadkowa. Nawiązuje do wydarzenia z 26 stycznia 1966 roku, kiedy to w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie dokonano pierwszego w Polsce przeszczepu nerki od osoby zmarłej. Był to wówczas 621. taki zabieg na świecie. W tym roku przypada 55. rocznica tego wydarzenia.
Biorcą narządu była 18-letnia wówczas Danuta Milewska – uczennica szkoły pielęgniarskiej, wybrana i przygotowywana do tego zabiegu przez prof. Tadeusza Orłowskiego. Przeszczepu dokonał Zespół I Kliniki Chirurgicznej kierowanej przez prof. Jana Nielubowicza i I Kliniki Chorób Wewnętrznych, kierowanej przez prof. Tadeusza Orłowskiego.
Niedługo później, w 1968 roku profesor Wiktor Bros dokonał przeszczepienia nerki od żywego dawcy. Kolejną udaną próbę przeszczepienia narządu przeprowadził w 1986 roku w Zabrzu zespół Zbigniewa Religi. Był to wielki sukces, gdyż udało się wtedy przeszczepić serce. Pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dziecka odbyło się w roku 1990, natomiast u dorosłego w roku 1994.
Przeszczepianie narządów jest metodą ratowania życia i przywracania sprawności osobom chorym, które potrzebują zdrowego narządu, tkanki lub komórki. Polega na wszczepieniu biorcy narządu lub tkanek pochodzących od innego człowieka – dawcy. Dla osób ze skrajną niewydolnością serca, płuc czy wątroby, przeszczepienie narządu to jedyna skuteczna metoda ratująca życie, podobnie jak przeszczep szpiku ? w przypadku nieuleczalnych chorób szpiku. Większość narządów i tkanek do przeszczepienia pochodzi od osób zmarłych.
Przeszczep od żywego dawcy
W medycynie istnieje możliwość przeszczepiania niektórych komórek, tkanek i narządów od żywych dawców. Jest jednak jeden warunek – nie może to jednak zagrażać zdrowiu i życiu dawcy. Pobrane w taki sposób mogą być na przykład: nerka, segment wątroby czy szpik kostny. Zgodnie z polskim prawem dawcą można być dla najbliższych krewnych w linii prostej, rodzeństwa, osoby przysposobionej lub małżonka, a także innej osoby, jeśli uzasadniają to szczególne względy osobiste (wówczas wymagana jest zgoda sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu dawcy). Potencjalny dawca musi być poinformowany o ewentualnym ryzyku zabiegu i poddany szczegółowym badaniom.
Przeszczep po śmierci dawcy
Decyzja o tym, czy w razie naszej ewentualnej śmierci chcemy zostać dawcą narządów jest indywidualną kwestią, którą należy dobrze przemyśleć i najlepiej przedyskutować z najbliższymi. Bez wątpienia decyzja o oddaniu po śmierci narządów w celu ratowania życia innych osób jest wyrazem wielkiego bohaterstwa. W polskim prawie istnieje domniemana zgoda na przeszczep od zmarłej osoby. Oznacza to, że każda osoba, która za życia nie wyraziła sprzeciwu aby zostać dawcą narządów, jest ich potencjalnym dawcą. W Polsce i w wielu innych krajach lekarz informujący rodzinę o śmierci takiej osoby, pyta rodzinę, czy zmarły wypowiadał się za życia na ten temat. Dobrze jest więc wyrazić jasno swoją wolę w kwestii stania się dawcą organów po śmierci. Można to zrobić za pomocą tzw. oświadczenia woli, które powinno się nosić przy sobie na wypadek śmierci.
Wg danych Poltransplant w Polsce liczba przeszczepień narządów od zmarłych dawców w 2020 r. wyniosła 1177 w tym: nerki – 717, wątroby- 262, nerki+trzustki – 4, serca – 146, płuca -48. Z kolei przeszczepień od dawców żywych było w ubiegłym roku 58, w tym: nerki – 31, części wątroby – 27.
Źródło:
http://www.poltransplant.org.pl/statystyka_2020.html
http://www.psod.pl/dla-pacjenta/przeszczepianie-narzadow-od-dawcy-zmarlego